Fotoğraf: Reuters

Bölgede yaşanan çatışmayı gerekçe gösteren bakanlık, geçen yıl Sur için önce riskli alan kararı çıkarmış, ardından bölge için acele kamulaştırma kararı alarak imar planı değişikliği yapmıştı.

Sur’u 27 Ekim’de ziyaret eden TMMOB Mimarlar Odası merkez yönetim kurulu ve şube yönetim kurulları, yaptıkları tespit ve incelemeler sonrasında gözlem raporu hazırladı.

‘Geleneksel sokak dokusu bozulacak’

Mimarlar Odası, kentsel dönüşüm kapsamında hazırlanan planların olası risk ve tehlikelerine vurgu yaparak şu noktalara dikkati çekti:

* Geleneksel sokak dokusunun ve perspektifinin bozulmasına sebep olacak.

* Cephe uzunluğu yapı yüksekliği ve yol genişliği oranlarını insan ölçeğinden çıkararak sağır cephe uygulamalarıyla şehircilik ve planlama ilkelerine aykırı sokaklar oluşturacak.

* Duvar, çit, direk yapılamayacak ve ağaç dikilemeyecek olan ön bahçelerde konut özel alanlarını kamuya açık hale getirerek mahremiyeti ortadan kaldırılacak ve ticari kullanıma yönlendirecek.

* Taşıt yollarında yerel malzeme yerine asfalt kullanımına izin vererek özgün dokuyu bozacak ve yol kotlarının yükselmesine sebep olarak yapıları su baskını riskine açık hale getirecek.

* Yeni yol açılması ve mevcut yolların genişletilmesi sonucu oluşacak artık parsellerin kullanımı belirsiz bırakarak plan bütünlüğünü bozacak.

‘Dönüşüm, sosyo-kültürel yapıda ayrışmaya neden oldu’

Sur’un eski ve ‘yeni’ hali.

Raporda, bugünlerde kent merkezlerinin, tarihi, doğal ve kültürel miras alanlarının sermayenin yeni yatırım alanları olarak değer kazandığı belirtilerek emlak geliştiricilerinin ilgisini çeken, göç edilerek terk edilen ve yıkıma uğrayan Suriçi’nde yeni yapılar inşa edildiğine vurgu yapıldı: “Var olan yerleşim yerleri üzerinde dönüşüm projeleri uygulanarak mimari miras yok edilmiş, toplumun sosyo-kültürel yapısında ayrışmaya neden olunmuştur. Kenti ihya edeceği söylenen dönüşüm projesiyle tarihi kent merkezi kamusal alan ve konut bölgesi olmaktan çıkarılarak, ticaret ve finans merkezi olarak kurgulanmış, yerinde iskânı sağlanmayan yurttaşlar kentin çeperlerine gitmeye zorlanmıştır.”

Ziyarete ‘sakıncalı üyeler’ engeli

Raporda ayrıca temmuzda mevcut durumun tespiti, zarar gören mimari ve kültürel mirasın korunması amacıyla Sur’a yapılmak istenen ziyaret için valilik ve emniyete başvuruda bulunulduğu ancak heyet üyelerinin bir kısmının incelemede bulunmasının‘sakıncalı olduğu’ gerekçesiyle başvurunun kabul edilmediği, bu hususun yazılı olarak bildirilmesi talebinin ise reddedildiği kaydedildi.