DİPNOT: Bu yazıyı gurbetteyseniz okumanızı tavsiye etmiyorum. Eğer acıkmış durumdaysanız yine tavsiye etmiyorum. Tok karna okunması önerilir..

Diyarbekir..

Asırlardır, farklı kültürleri bir arada barındıran kadim şehir..
Kıymeti bilinmeyen, değeri görünenden çok daha fazla olan.. İçinde yaşayanlardan çok azının değerini anladığı, gurbettekilerin gözünde tüten şehir..

Diyarbekir’ın kültürel gelişimi siyasi sorunlardan ötürü zaman ilerledikçe geriye doğru gitsede, bizler bu memleketin birer piyonu olarak, kentimizi olabildiğince iyi tanıtmalı, değerini hissettirmeliyiz.
Zira bir önceki yazımda olduğu gibi, sahip çıkmadığımız her değere ileride başkaları sahip çıkabilir..
Diyarbekir, kültürel yapısıyla zengindir dedik ya.. Bu kültürün içerisinde benim en sevdiğim konuya getirmek istiyorum muhabbeti; Diyarbekir’de Yemek Kültürü’ne..

Vakt-i Zamanında tribünsel faaliyetler sebebiyle birçok yere gidip, oranın mutfak kültürünü tanımaya çalışan sonradan ‘gurme’ birisi olarak yazdığımı da belirtmeliyim.

Kentimizde zengin bir kültür var dedik. Tarih boyunca bu zenginliği korumaya çalışmış, Türk, Kürt, Ermeni, Arap, Zaza, Acem, Süryani vs.. gibi bir çok kültürü içinde barındıran Diyarbekir her kültürden bir tat almayı başarmıştır.

Öyle ki, Diyarbekir mutfağı denildiğinde Kürt’ün kebabı, Ermeni’nin mezesi, Türk’ün tatlısı, Arap’ın hamurişi akla gelir. Bu kadar zengin bir mutfak hatta ve hatta mutfakların milli takımı başka nerede var?

Bu yemeklerde kardeşlik vardır, muhabbet vardır, acı vardır, tatlı vardır..

Bölgemizde de yaygın olan et kültürüne Diyarbekir’da sıkça rastlamak mümkündür.
Bende buna her ne kadar, Diyarbekir’da evlerde yapılanını tercih etsemde Diyarbekir mutfağının tanıtımına Kaburga Dolması’ndan başlamak istiyorum..

Kaburga Dolması;
Bu muhteşem eser Diyarbekir’a ait olsada son zamanlarda popülerliğinden dolayı Diyarbekir’da gerçek anlamda tadını alamadığım yemeklerdendir. Eski Diyarbekir kadınlarının gerçekten güzel yaptığı bu yemek bizim için bayramların vazgeçilmezlerindendir.

Diyarbekir dedikleri, Meftune’dir yedikleri; 

Diyarbekir denilince, şiirlere konu olan Meftune’den bahsetmemek olmaz. Bu yemek bazı yerlerde geleneksel Kürt yemeği olarakta bilinir. Bekleneni, yeni yapılanından daha lezizdir. Şiddetle tavsiye edilir. Ha unutmadan, Meftune’ye tadını veren ekşisidir..

Ekşili Etli Dolma;
Dolma bir çok yerde farklı farklı yapılsada, alıştığımızdan olsa gerek, Diyarbekir evinde yapılanı bambaşkadır. Ekşili, sumaklı dolma Diyarbekir’a has olup, birçok evde yer edinir. Bu yemekte, etin önemi çok büyüktür. Yemeğe tadını veren en önemli unsur bahartla birlikte ettir. Orjinalinde et kuyruk tarafından yağlı olur. Sonrası afiyet olur..

Kibe Mumbar;

Kibe ile pek haşir neşir olduğum için hakkında ki rivayetleride belirtmeliyim. Orijinal gurme abilerimiz daha iyi bilir. Hakkında ki çeşitli söylentilere göre kimisi Mardin’e aittir der, kimisi Adana..
Ben Diyarbekir’in Kibe’sini anlatacağım..
Öncelikle ‘her yerde yenmeyen’ yemekler listesinde ilk sırada geliyor. Hijyen her yemekte mühimdir, ancak bunda ki önemi daha fazladır. Bol acılı oluşu şehrin yaşadığı sorunlardan değil, adettendir. Her gün yapılan yemeklerden değildir. Genellikle özel misafirlere yapılır. Ve iyi bir temizlik için birkaç gün önceden yıkanır, sonra yapılır. Diyarbakır’ın orijinal Kibe’sinde kıyma olur. Parça et ve salça özelliği genellikle Mardin’e aittir. Evlenecek olanlara önerim; Kibe yapmasını bilmeyen kız almayın J  Zira yapan nesli her geçen gün tükenen bir eserdir. Zira buna yemek denmez..

Ciğer Kebabı; 

Hasbihas, Diyarbekir’e ait olan ciğer kebabına, Diyarbakır’da neredeyse her sokakta rastlanabilir. Benim üzüldüğüm nokta ise, Ciğer Kebabımıza dahi sahiplenenlerin olmasıdır. Buradan açık ve net bir şekilde belirtiyorum ki, Ciğer, Diyarbekir’dır! Terbiyesi önemlidir. Yağı önemlidir. Yanında kaşhe’de yenebilir. Ciğer’in en güzel yanı, yenmesinin saati olmayışıdır. Günün herhangi bir saatinde dürüm, porsiyon olarak yenebilir..

Diyarbekir’ın mutfak kültürüne ait sayamayacağımız kadar lezzetler vardır. Ben en önemlilerini dilimin döndüğünce anlatmak istedim.  Diyarbekir’ın ünlü olan ama pek kimselerin bilmediği üzümünden yapılan pestilleri, sucukları, otlu peynirini, kadayıfını, bol acılı güvecini anlatmadım bile..
Son olarak Diyarbekir’ın yemeklerini merak edenlere, eğer yolunuz düşerse aşağıda sıralanan yemeklerden tatmadan kesinlikle ayrılmayın..
Meftuneler (Patlıcan Meftunesi, Kabak Meftunesi, Kenger Meftunesi), dolmalar (Etli eşkili dolma (Sumaklı), Etsiz zeytinyağlı dolma), kibe mumbar, kelle paça, belluh, içli köfte, hıllorik, pıçık, sığma (sıkma), lebeni (ayran çorbası-yoğurt çorbası), duvaklı pilav, kibe kudur, keşkek, habenisk, sörün, hallez, mastav, löeel. Tatlılardan, peynirli kadayıf, revani, zingil, halbur hurma..
Afiyetle..